Christelijke leiders in Zuid-Afrika maken kritisch rapport
Van onze kerkredactie
PIETERMARITZBURG – Uitgebreid bewijs wijst in de richting van het bestaan van een verdacht systeem binnen Kwa Sizabantu (KSB). Het systeem draait om de persoonlijkheden en de exclusieve overtuigingen van de KSB-leiding. „Met tegenzin” komt een groep van vooraanstaande christelijke leiders in Zuid-Afrika tot deze conclusie. Zij onderzochten de afgelopen maanden wat er waar is van de geruchten die de ronde doen over de Kwa Sizabantu Zending.
Het eindoordeel is niet mals. „Het overstelpende bewijs brengt ons ertoe te geloven dat KSB het gevaar loopt sekteachtig gedrag te ontwikkelen.” Dit komt, aldus de commissie, doordat KSB zichzelf ziet als een exclusieve weg en doordat ze via machtsmisbruik controle probeert uit te oefenen over mensen. Daarnaast manipuleert KSB mensen met behulp van de biecht en andere kwalijke praktijken. „Hierdoor is een milieu van onvoorwaardelijke onderdanigheid aan de KSB-leiding gevormd.”
De groep bestaat uit vertegenwoordigers van diverse evangelicale en oecumenische gemeenschappen in Zuid-Afrika. Het rapport dat zij opstelden en gisteren naar buiten brachten, is onder anderen ondertekend door ds. Moss Ntlha, algemeen secretaris van de Evangelische Alliantie van Zuid-Afrika, prof. Calvin Cook, emeritus hoogleraar kerkgeschiedenis van Rhodes Universiteit, ds. Martin Frische, directeur van Trans World Radio in Zuid-Afrika, en ds. Noel Wright, algemeen secretaris van de Church of England in Zuid-Afrika. Ds. Hugh Wetmore vertegenwoordigt de Unie van Baptisten.
Misbruik
De groep startte haar onderzoek op verzoek van diverse christelijke leiders in Zuid-Afrika en daarbuiten. Zij uitten hun diepe bezorgdheid over de leer en de praktijken van KSB. De onderzoeksgroep sprak met bijna twintig mensen –„het hadden er veel meer kunnen zijn”– van diverse culturen, talen en leeftijden. Ze vertegenwoordigden familieleden, oud-collega’s en voormalige leden van de KSB-leiding. „Telkens weer hoorden we geschokt en met ontsteltenis het ene na het andere verhaal aan dat wijst op een situatie van ernstig geestelijk, lichamelijk en psychologisch misbruik bij KSB.”
Er kwam aan het licht dat KSB te veel functioneert als een exclusieve groep, met zijn eigen speciale openbaring op grond waarvan de leiding haar gezag uitoefent. Dit heeft geresulteerd in „machtsmisbruik en een subcultuur van leidinggeven op basis van angst die gevaarlijk manipulatief is,” analyseren de onderzoekers. Vraagtekens zetten bij de KSB-leiding komt in de KSB-cultuur neer op God Zelf minachten.
Verder blijkt dat leider Erlo Stegen een structuur om zich heen heeft gebouwd waarbinnen hij geen verantwoording aflegt. Hij geniet daarin veel eerbied van aanhangers, die op hun beurt onderdanig zijn. Uit getuigenissen is gebleken dat de leiding haar gezag afdwingt door manipulatie en angst. Zo heerst het beeld dat God altijd toornig is. Dat God ook liefde is, was een aantal ex-KSB’ers volstrekt onbekend.
Vloek
Kinderen –en soms ook volwassenen– werden geslagen of voor kleine fouten opgesloten in een kast. Tegelijkertijd wordt bepaalde KSB-leiders die zware vergrijpen plegen de hand boven het hoofd gehouden, luidt een volgende beschuldiging.
Verder oefent de KSB-leiding volgens de gehoorde getuigen psychologische druk uit op hen die zondigen, op hen die het gezag van Stegen bestrijden en op hen die KSB (willen) verlaten. Stegen spreekt over zulke mensen bijvoorbeeld Gods vloek uit.
Ook melden de getuigen dat de KSB-leiding het vertrouwen schendt door gewoon te vertellen wat iemand heeft gebiecht. Zodoende houdt men controle over zo’n persoon.
Daarnaast zou de KSB-leiding zich bezighouden met het uit elkaar halen van familieleden en gehuwden. Als een vrouw zich niet wil onderwerpen aan het gezag van de leiding, krijgt de man opdracht te scheiden.
Openbaarheid
De onderzoeksgroep vindt de aantijgingen tegen KSB zo ernstig en de verhalen van de getuigen zo consistent, dat ze het er met een goed geweten niet bij kon laten zitten. De KSB-leiding weigerde keer op keer de onderzoeksgroep te ontmoeten en in te gaan op de beschuldigingen. KSB gaat ervan uit dat de commissie wordt gebruikt door „dissidenten en vijanden van de KSB-zending.” Alleen individueel mogen mensen bij KSB komen kijken, maar niet om over deze dingen te spreken. Deze houding van KSB komt de geloofwaardigheid van de zendingsorganisatie niet ten goede, oordelen de christelijke leiders.
De onderzoekscommissie besloot daarop de openbaarheid te zoeken. „Er was een verklaring van bezorgdheid aan de bredere christelijke gemeenschap nodig”, oordeelden de onderzoekers. Bovendien identificeert KSB zich met de evangelische gemeenschap. De kwestie zou daardoor direct of indirect de geloofwaardigheid van alle evangelische leiders en hun organisaties negatief kunnen beïnvloeden.
Pastoraal
Overigens is de onderzoeksgroep zich ervan bewust dat veel „toegewijde christenen” deel uitmaken van KSB. Ze wil dus niet de hele Kwa Sizabantu Zending veroordelen. Integendeel, de groep zoekt „een pastorale weg voorwaarts” en wil „aanzetten tot veranderingen in KSB.”
De commissie roept KSB op zichzelf alsnog te onderzoeken, berouw te tonen en waar nodig dingen te veranderen. „Dat schenkt niet alleen de vergeving van God, maar ook hernieuwd vertrouwen van de christelijke gemeenschap.”
Ze roept christelijke leiders over de hele wereld op niet alleen te bidden voor hen die zijn beschadigd door KSB, maar ook voor KSB zelf, zodat het kan komen tot een „nieuwe en eerbare plaats voor KSB in het lichaam van Christus.”
A. Pilon, voorzitter van Kwa Sizabantu Nederland, heeft het rapport nog niet onder ogen gehad. Daarom kan hij er desgevraagd geen commentaar op geven. Wel oppert hij dat de beschuldigingen mogelijk zijn aangereikt door dezelfde mensen die eerder negatieve berichten hebben verzonden. „Je moet alle kritiek serieus nemen”, aldus Pilon. „Dat wil ik ook.”